Moskova kontrolü kaybediyor

Forum Haberleri —

.

.

  • Ukrayna’daki savaş ve harap durumdaki ordusuyla dikkati dağılan Moskova, durumun denetimini kaybetmiş görünüyor. Barış Gücü askerleri de en deneyimli birlikleri hala Ukrayna’dayken, barışı uygulamak konusunda isteksiz ya da başarısız görünüyor.

GABRİEL GAVİN

Çeviren: Mestan DİLBİLMEZ

Moskova Kino Tiyatrosu, Erivan’ın güneşli, merkezi meydanlarından birine bakıyor. Dışarıda, Sovyet döneminden kalma büyük binanın gölgesine dev bir satranç tahtası yerleştirilmiş ve çocuklar kendi boyutlarının yarısı kadar olan taşları kaldırmak için birbirleriyle yarışıyor. 

Ama şimdilerde Ermenistan’ın başkentindeki birçok kişi ülkelerinin stratejik bir mücadelenin merkezinde olduğu ve Rusya’nın artık onları gözetmediğinin farkında. 

Azerbaycan Salı sabahı (13 Eylül) erken saatlerde büyük bir topçu ateşi başlattı ve Ermeni toprakları içindeki hedefleri vurdu. Patlamalar, dağlık sınıra yakın Goris kentini sarstı ama Erivan’a sadece 100 kilometre uzaklıkta olan Vardenis gibi kasabaların yakınlarına da top mermileri düştü. Ermeni yetkililere göre, siviller de dahil olmak üzere düzinelerce kişi yaralandı ve 105 kişi öldü. Çarşamba günü obüs ve havan topları devam etti. Haberler de Azerbaycan’ın toprak kazanmak için kara kuvvetlerini harekete geçirdiğini gösteriyor.

Bakü: "Sorumluluk Ermenistan’ın"
Azerbaycan, komşusunu ilk saldıran taraf olmakla ve düzinelerce askerini öldürmekle suçladı ve kendisinin sadece askeri tesisleri vurduğunu savundu. Bakü’deki Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Layla Abdullayeva, Unherd’e yaptığı açıklamada “Sorun egemenliğimiz ve toprak bütünlüğümüzle ilgili. Halihazırdaki provokasyonların tüm sorumluluğu Ermenistan’ın siyasi-askeri liderliğine aittir” dedi.
Uydu görüntülerinin sınırdaki orman yangınlarının Ermeni tarafından gelen top ateşiyle tetiklendiğini göstermesi ardından ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e “savaşın derhal durdurulması” için ısrarla çağrı yaptı. 

30 yıllık anlaşmazlık
İki eski Sovyet Cumhuriyeti, otuz yılı aşkın bir süredir Dağlık Karabağ bölgesi üzerinde acı ve çoğu zaman kanlı bir anlaşmazlık yaşıyor. Azerbaycan’ın uluslararası kabul görmüş sınırları içinde, Lübnan büyüklüğünde bir toprak parçası, SSCB’nin çöküşünü izleyen acımasız bir savaştan bu yana, burayı vatanı olarak gören Ermeniler tarafından yönetiliyor. Onlarla birlikte yaşayan 250 binden fazla Azerbaycanlı tahliye edildi ve bu kayıp topraklarını geri almak Azerbaycan için tüm toplumu kapsayan bir ulusal misyon haline geldi.

Türkiye’nin de desteğiyle
Ardından, 2020’de, müttefiki Türkiye tarafından sevk edilen gelişmiş insansız hava araçlarıyla desteklenen iyi silahlanmış Azerbaycan birlikleri, otuz yıl önce kaybettikleri topraklarla birlikte tahkim edilmiş cephe hatlarını geri aldı. Sadece Moskova destekli bir ateşkes taarruza son verdi ve Ermenileri -ve tanınmayan ayrılıkçı Artsakh Cumhuriyeti’ni- başkentleri Stepanakert ve az sayıda çevre köyle sınırlı bıraktı. Antlaşmanın uygulanması için Rus barış gücü askerleri görevlendirildi.

Etnik temizlik korkusu
Aradan iki yıl geçmeden Bakü, Erivan’ı antlaşmanın şartlarına uymamakla suçladı -silahlı Artsakh askeri personeli hâlâ topraklarında konuşlanmış durumda- Azerbaycan, ateşkese göre tüm Ermeni güçlerinin geri çekilmesi gerektiğinde ısrar ederken, Paşinyan ayrılıkçıların kendi komutası altında olmadığını ve evlerini koruma hakkına sahip olduğunu savundu. Stepanakert’tekiler, birlikleri geri çekilir ve Azerbaycanlılar devreye girerse, Rusya’nın daha önce kaçınılması gerektiğini söylediği bir kaderden, zorla çıkarılacaklarından ya da etnik temizliğe maruz kalacaklarından korkuyordu.

Moskova denetimi kaybetti
Bununla beraber, şimdi Ukrayna’daki savaşı ve harap durumdaki ordusuyla dikkati dağılan Moskova, durumun denetimini kaybetmiş görünüyor. Barış Gücü askerleri de en deneyimli birlikleri hala Ukrayna’dayken, barışı uygulamak konusunda isteksiz ya da başarısız görünüyor. Bir Karabağ Ermenisi bana “Kardeşim savunma güçlerinde gönüllü çalışıyor” dedi. “Ön saflarda Azerbaycanlılara baktığını söyleyen bir mesaj aldım. Rusların nerede olduğunu sordum. Arkamızdalar, yanıtını verdi.”

Kazakistan veto etti
Ermenistan, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (CSTO) askeri bloğunun bir üyesi olarak resmi olarak bir Rus müttefiki olsa da, 2020 savaşı sırasındaki destek talepleri geri çevrildi ve diğer devletler, çatışma Azerbaycan’ın resmi sınırları içinde devam ettiği için taraf olamayacaklarında ısrar ettiler. Ancak şimdi, Ermeni toprakları ateş altındayken, CSTO bir toplantı düzenledi ve genel sekreterini kanıt toplama görevi için gönderdi. Buna rağmen, en önemli üyelerinden Kazakistan, müdahaleyi veto edeceğini belirtti.

Avrupa kınamanın ötesine geçemedi
Moskova giderek daha maliyetli hale gelen Ukrayna işgaline odaklanmış ve ortakları bölünmüşken; Ermenistan, AB’yi ve ABD’yi devreye girmeye çağırıyor. Ama Brüksel’in, Rusya’dan yapılan petrol ve gaz ithalatının yerini alması için Bakü’ye gitgide daha fazla bağımlı hale gelmesi ve bölgedeki stratejik çıkarlarının az olmasından ötürü, Ermenistan’a desteği genel kınamaların ötesine geçmedi.

Ateşkes için ateş!
Üst düzey bir Azerbaycanlı yetkili bana “Karabağ bizim ve yine bizim olacak. Baskıyı sürdürmeliyiz ve ateşkesi uygulamanın alternatifinin ateş olduğunu göstermeliyiz" dedi. Bakü, barış antlaşmasının "tüm birliklerin tartışmalı bölgeden çekilmesini gerektirdiğinde" ısrar ederken, görünüşe göre otuz yıllık donmuş çatışmanın sonunu izliyoruz. Ve çok az kişinin istediklerini elde etmesini engelleyebilecek durumda olduğunu biliyor.

Kaynak metin: https://unherd.com/thepost/armenia-azerbaijan-latest-moscow-is-losing-control/

 

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.