Pamir, Afroze’nin hazinesidir

• Shimshal Vadisi’ndeki kadınlar uzun yıllardır her yaz koyun ve keçi sürülerini, sırtlarında 20 kiloluk erzak bohçalarıyla Pamir Dağları’na kadar götürüyor. Üç gün süren yolculukla 4 bin 800 metre yüksekliğe çıkıyorlar.

BBC'nin 2023 yılı için ilham veren ve etkili 100 kadından biri olarak seçtiği Vahanlı son kadın çoban Afroze Numa, dağlara çıkan kadınlar için “Buraya çıkan kadınlar çok güçlüler” diyor.

Yaklaşık 30 yıldır keçi, yak ve koyunlarla iç içe yaşayan Afroze Numa, bu işi annesi ve büyükannelerinden öğrenmiş. Afroze Numa ve köydeki diğer çoban kadınlar her yıl sürülerini metrelerce yükseklikteki otlaklara götürerek burada hem hayvanlarını otlatıyor hem de takas için ürün hazırlıyor.

Shimshal halkı, 2000’li yıllara kadar dış dünyadan kopuk bir hayat yaşadı, en basit ev eşyasından bile bihaberlerdi. Numa, işi öğrendiği annelerinden farklı olarak, çobanlık ve süt üretiminden elde ettiği parayla yeniliklere imza atı.

“Çobanlık bir işten daha fazlası” diyen Numa ve öncülük ettiği diğer kadınlar, kazandıkları parayla köylerini Shimshal’e ve oradan dış dünyaya bağladı. Bu sayede dağlara günlerce çıkılan yol saatlere düştü.

BBC’nin yolculuklarını izlediği Vahanlı kadınlar, koyun ve keçilerini otlaklık alanlara götürmek için ahşap bir köprünü geçiyor, yol boyu heyelan riskiyle karşı karşıya kalıyor. Sonunda Pamir’e ulaştıklarında ise sürülerini yabani hayvanlardan korumak için sürekli tetikte oluyorlar.

Çok çalışmakla hayatlarını değiştirebileceklerini gördüklerini söyleyen Numa, “Yaşadığımız çağ eğitim çağı” sözlerini pratiğe de döktü. Koyun ve keçi sütüyle elde ettiği yağ, peynir ve diğer ürünleri çocukların eğitimine harcadı. Aynı zamanda köyün ekonomik olarak kalkınmasına da katkı sağladı.

Numa’nın hikayesinden öne çıkan başka bir detay daha dikkat çekiyor. Köye halkı yıllarca sığır veya koyun derisinden yapılan ayakkabıları giyiyor. Numa’nın başka bölgede yaşayan erkek kardeşi kendisine bir çift ayakkabı gönderiyor. Köydeki diğer kadınlar ayakkabıları görmek ve ödünç almak için sık sık Numa’yı ziyaret ediyor.

Dünyanın en ücra bölgelerinde veya yanı başımızda olan kadınların hikayelerinden kesitlere baktığımızda zorlu olsa da kültürlerin taşıyıcısı olan birer güçlü kadın görüyoruz.

Numa da çobanlığı anlatırken aslında toprağa olan bağlılığının altını çiziyor: “Pamir Dağları’na güçlü bir bağ hissediyoruz. Pamir çok güzel, bir çiçek gibi. Burası bizim hazinemiz.” İSLAMABAD

Foto Kaynak: https://www.bbc.com/news/av/world-asia-67511816