38 yıllık acının ‘Sessiz Yaralar’ı

• Fotoğraf sanatçısı Şilan Malek’in “Sessiz Yaralar” sergisi, 1987’de Serdeşt’te yaşanan kimyasal saldırıyı en yalın haliyle gözler önüne seriyor.
• Sergi için yüzlerce belge toplayan Şilan Malek, “Vücudunda yanık ve yara izleri olan kadınlar kamera karşısına geçmek istemedi” dedi.

Fotoğraf sanatçısı Şilan Malek, 38 yıl önce Saddam Hüseyin’in kimyasal bombalarıyla yerle bir olan Serdeşt’in sessiz tanıklarını, siyah beyaz karelerle ölümsüzleştiriyor. Mahabad’daki Cava Sineması binasında 7-11 Kasım tarihleri arasında ziyaretçilerini ağırlayan sergi, kimyasal saldırılarda yaşamını yitiren kadınların yüzlerindeki derin izleri, bir ulusun bitmeyen yarasıyla buluşturuyor. Tahran Üniversitesi’nde fotoğrafçılık eğitimi alan Şilan Malek’in titizlikle hazırladığı 21 fotoğraftan oluşan koleksiyon, hem kişisel bir tez çalışması hem de Kürt halkının acı dolu tarihine adanmış bir hafıza mekanı niteliği taşıyor. “Sessiz Yaralar”, sadece geçmişin karanlık bir sayfasını değil, hala kapanmayan insanlık suçlarının yankılarını da bugünün tanıklarıyla paylaşıyor.

 

 

Yaşananlar unutulmasın diye

Şilan Malek, tarihin izlerini taşıyan çalışmasını Nujinha’dan Niyan Rad’a anlattı. Şilan Malek, "Tahran’da yaşarken, doğduğum Mahabad gibi şehirlere yabancı kalmıştım. Bu durum, Serdeşt gibi kendi halkımın tarihini yeterince tanımadığım şehirleri daha yakından anlatma isteğini doğurdu. Bu yüzden tez konumu bu acıya adadım. Amacım, kimyasal saldırıların yarattığı acıyı başkalarına göstermek, bu olayı unutmamaları için bir farkındalık oluşturmaktı. Belki az kişiye ulaşacaktı ama yine de bu tarihi ve yaşananları hatırlatmak önemliydi. Ayrıca, 38 yıl geçmesine rağmen kimse bu eski yarayı gündeme getirmemişti, sergiyi burada açmamın nedeni de buydu" diye anlattı.

 

 

Görünenden çok daha fazlası

Altı aydan uzun süren hazırlık sürecinde Şilan Malek, yüzlerce fotoğraf ve hikâye topladı. Ancak hepsini kullanamadı. Filan Melek, bu duruma ilişkin şunları söyledi: “Vücudunda yanık ve yara izleri olan kadınlar genellikle kamera karşısına geçmek istemiyor. Ayrıca göğüs bölgesindeki yaralar gibi bazı görüntüler de sergide gösterilemedi.”

Eserlerinin tamamen belgesel nitelikte olduğunu kaydeden Şilan Malek, hiçbir görsel müdahale yapılmadığını dile getirdi. Siyah beyaz fotoğrafları tercih etmesinin nedenini, “Bu tonlar, en çok hissettirmek istediğim duyguları, yani üzüntüyü ve acıyı en sade biçimde yansıtıyor” şeklinde anlattı.

 

 

Bitmeyen acının izleri

Bu koleksiyonda yer alan 21 fotoğrafın her biri, 1987’de Saddam Hüseyin ve Baas rejimi tarafından Serdeşt kentinin dört kalabalık bölgesine düzenlenen kimyasal saldırının acı dolu hikayesini anlatıyor. Bu saldırıda 119 kişi hayatını kaybetti, 8 binden fazla kişi zehirli gazlar nedeniyle yaralandı. Aradan 38 yıl geçmesine rağmen, bu olay hala insanlığa karşı işlenen en ağır suçlardan biri olarak anılıyor. Saldırıdan sağ kurtulan birçok kişi ise bugün hala hardal gazının yol açtığı solunum, cilt ve göz rahatsızlıklarıyla yaşamını sürdürüyor.

MAHABAD