• ‘Botan 1987’ albümünün hikayesini Kürt sanatçı Xelîl Xemgin'den dinledik. Mahsum Korkmaz'ın şehadetinin ardından Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın kendilerine bir mektup gönderdiğini dile getiren Xelîl Xemgin, "Agit yeni bir kuşağın temsilcisidir. Siz ne yapabilirsiniz?' Biz arayışa girdik ve Koma Berxwedan sanatçıları olarak Agit arkadaş için özel bir kaset yapma kararı aldık" dedi.

• Albümün çok etkili olduğunu anlatan Xemgin, "Bir gün biz Neuss'tayız. Mizgîn arkadaş telefon açtı. Duisburg derneğine gelmemizi istedi. Mizgîn bizi güler bir yüz ve moralle karşıladı.  'Ne oldu' dedik. 'Başkan bize selam göndermiş. Demiş ki: 'Çok iyi bir albüm hazırlamışsınız. En iyi şekilde dağıtımını yapın.' O zaman çok mutlu olduk" ifadelerini kullandı.

  ***

“Halkımızın kahramanı ve çağdaş kılıcı”

“Partimiz ve halkımızın kahraman önderlerinden Mahsum Korkmaz-Agit yoldaşı, 28 Mart'ın alaca şafağında, halkımızın yüce kurtuluş bayrağını dalgalandırıp hain düşman pusularını aşarken şehit vermiş bulunuyoruz. Agit yoldaşı tanımak ve anlamak gerekir. Agit yoldaş şirin, Agit yoldaş cesur, Agit yoldaş fedakar insan!

Agit yoldaş, yüzyıllardır halkımızın bağrına, bilincine ve yüreğine saplanmış hain bıçağın çıkartılıp, düşmanın beynine ve yüreğine saplanmasının gereğine inanmış, bunu sonsuz bir çabayla kişiliğinde somutlaştırmıştır.

15 Ağustos Devrimci Atılımı, büyük karlı dağlar aşılarak, günlerce aç kalınarak, aylarca yürünerek ve sonsuz propaganda ve ikna gücü kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

15 Ağustos sabır, fedakarlık, bilinç ve cesaretten oluşan büyük bir direniş örneğidir.

Düşman, onu katletmekle Agit yoldaştan kurtulduğunu sanıp buna sevinebilir. Ama gerçeğin bu olduğuna kim inanabilir?

Agit yoldaş halkımızın kahramanı ve çağdaş kılıcıdır.

And içtik, şehitlere sözümüz var! Kurulması gereken örgütler kurulacak, verilmesi gereken savaşlar verilecek, kazanılması gereken zaferler mutlaka kazanılacaktır.”

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan

FİRAZ BARAN

Kürt halkının efsanesi, 15 Ağustos Atılımı'nın komutanı Komutan Agit, Gabar dağında 28 Mart 1986 akşamı şehit düşer. Gerillacılığın Kurdistan dağlarında gelişmesinin temellerini atan komutan Agit’in şahadeti başta Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan olmak üzere tüm PKK yapısını ve Kurdistan halkını derinden etkiler. Binlerce çocuğa Agit ismi verilir, çok sayıda çîrok ve stranın kahramanı olur. Öcalan her yıl onun anısına konuşmalar yapar, gerilla adaylarına sürekli Komutan Agit’i örnek gösterir. Komutan’ın şehit düşmesinin ardından Öcalan, Hunerkom sanatçılarına da özel bir mektup gönderir. Öcalan'ın yazdıklarından çok etkilenen Koma Berxwedan üyeleri Komutan Agit için özel bir albüm hazırlığına girişir. Uzun süren çalışmalar ve büyük emekler sonucunda oluşan "1987 Botan" albümü grubun en etkili çalışmalarından biri olur. "Botan 1987" albümünde yer alan eserleri Şehit Mizgîn (Gurbet Aydın), Xelîl Xemgîn, Seyîdxan ve Serdar seslendirse de albümün hazırlığını büyük oranda Xelîl Xemgîn ve Şehîd Mizgîn üstlenir. Xelîl Xemgîn ile albümün hazırlanma sürecini, o günlerin atmosferini ve albümün etkilerini konuştuk.

 

 

Bonn'da heybetli yürüyüş

Komutan Agit’in şahadeti resmi olarak 1986 yılı Mayıs ayında Bonn'da ilan edilir. Xelîl Xemgîn, o günü şöyle anlatıyor: "Bonn'da heybetli bir yürüyüş oldu. Sonra Münsterplatz'da miting yapıldı, 3-4 bin insan vardı. Eylemi Şehit Harun (PKK MK üyesi Hüseyin Özbey) yönetiyordu. Sesi halen kulağımdadır. Başkan'ın mesajını okudu. Hepimizi etkileyen bir konuşma yaptı. Eylemi organize edenlerden biri de Mehmet Salih Şahin (Xeyrî) arkadaştı. O da MK üyesiydi."

 

 

Günler ağır...

Şehadet ilanının ardından Serxwebûn özel bir sayı yayınlar. Bu sayı, tümüyle Komutan Agit’e ayrılır. Fotoğrafları ve anılarına yer verilen sayıda Öcalan'ın Komutan Agit’i anlattığı altı sayfalık bir yazı da yayınlanıyor. Xelîl Xemgîn bu sayının kendilerini çok etkilediğini söylüyor: "Başkan edebi, sanatsal ve siyasi olarak çok güzel bir yazı yazmıştı. Hepimiz çok etkilenmiştik. Başkan şöyle diyordu: 'Günler ağır... Ardı ardına şehadet haberleri geliyor. Bu zor günleri nasıl tersine çevirebiliriz?' Özel sayıda Agit arkadaşın anıları da vardı. Coğrafyayı çok güzel anlatıyordu. Yine fotoğrafları vardı. O sayı sadece bizi değil, bütün halkımızı çok etkiledi."

Öcalan'ın mektubu

Abdullah Öcalan, o zaman Komutan Agit için Hunerkom sanatçılarına özel bir mektup gönderiyor. Xelîl Xemgîn mektuptan ve sonuçlarından şöyle bahsediyor: "Başkan o zaman bize özel bir mektup gönderdi. O mektubun halen arşivimizde olması gerekiyor. Şöyle diyordu: 'Biz Agit arkadaşın şehadetini netleştirmek istiyoruz. Siz ne yapabilirsiniz? Ayşe Şan bazı ağıtlar okudu. Dengbêjlerin eserleri var. Agit yeni bir kuşağın temsilcisidir. Siz de yeni eserler yapabilmelisiniz.' Biz arayışa girdik. Başkan'ın yazısı üzerine eğitim yaptık. Agit arkadaş için özel bir kaset yapma kararı aldık. Artık tüm zamanımızı ve yoğunlaşmamızı bu çalışmaya verdik."

 

 

Kahramanlarımız var

Komutan Agit ve Şehit Mizgîn Batman'da aynı mahallede büyüyorlar. 1980 öncesi birlikte siyasi çalışmalar da yapıyorlar. Komutan Agit şehit düştüğü zaman Şehit Mizgîn çok etkileniyor. Xelîl Xemgîn, o günleri şöyle anlatıyor: "Hunerkom binası o zaman Düsseldorf'taydı. Mizgîn arkadaş o zaman bir kadın arkadaşla ayrı bir evde kalıyordu. Sabah Hunerkom’da bir araya gelirdik. Kahvaltı yapar ve çalışmaya başlardık. Agit arkadaş şehit düştüğü zaman Mizgîn arkadaş yaklaşık bir hafta kuruma gelmedi. Yanındaki arkadaş geldi ve bize haber verdi. 'Mizgîn arkadaşın durumu iyi değil. Evde hep ağlıyor' dedi. Muharrem Aral arkadaşla yanına gittik. O bize moral verdi. Ağlayan bir insan gibi yaklaşmadı. Elbette hepimiz insanız. Etkileniyoruz. Bundan doğal bir durum yok. Mizgîn arkadaş, Agit arkadaşı tanıyordu. Hatta bir dönem Agit arkadaş yaralanıyor. Yaklaşık bir hafta ona hizmet ediyor. O dönem bir halkın kendini yaratma ve inşaa dönemiydi. Her alanda kendimizi yeniden yaratma uğraşı içindeydik. Agit gibi bir komutanın şahadeti tüm hareketi ve halkı çok etkiledi. Ama halk bir yıl içinde belki on kat daha çok bağlandı. Agit’in şahadetiyle Kürtler şunu anladı: Kahramanlarımız var! Bu kahramanlar inancı yaratıyor! Dirilişi, kurumlaşmayı yaratıyorlar. Kurtuluşu bu kahramanlarımız getirecek."

 

 

De Rakin'ın öyküsü

Koma Berxwedan'ın "Botan 1987" isimli albümünün hazırlığı altı ay sürüyor. Albümdeki en kısa ama en etkili stranlardan biri de "De Rakin". Komutan Agit’in acısı halen tazeyken Xelîl Xemgîn bir ağıt yakıyor. Bu ağıdı sonra "Botan 87" isimli kasete alıyorlar ve "De Rakin" oluşuyor:

Erê rakin rakin qehremanê me rakin

Erê rakin rakin serleşkerê me rakin

Erê rakin rakin rakin Egîdê me rakin

 

Erê lawo hat refê qulinga, di ser çiyan re bilind firîn

De lawo hatin ref bi refa, lo çêkirin zincîr

Serê min bi heyrano, bilbil û şehlûran di rûyê zinaran de

Lo lo Egîdo, lo lo çêkirin hêlîn

De erê rakin, rakin qehremanê me rakin

 

Kasetin müzikali yapılıyor

"Botan 87" kaseti halk tarafından beğeniyle karşılanıyor. Etkisi de büyük oluyor. Şu cümleleri defalarca duymuşuzdur: "Ben De Rakin'ı dinledim dağa gittim", "'Botan 87' kasetini dinleyince gerilla oldum", "Kurdistan mücadelesini tanımaya başladım."

Xelîl Xemgîn, kasete ilişkin halkın tepkisini şöyle yanıtlıyor: "1987 yılındaki 15 Ağustos merkezi gecesini Frankfurt'ta yaptık. Botan albümünü müzikal olarak, canlı olarak söyledik. Çok iyi prova yapmıştık. Bu nedenle hata yapmadık. Şarkıların içinde Başkan'ın konuşmasını da verdik. Muharrem Aral arkadaş da bir televizyon spikeri gibi sundu. Bütün Koma Berxwedan üyeleri sahnedeydi. Salon çok kalabalıktı. Hele, 'Egîîîd' dediğim zaman insanlar çok etkilendiler. Aynı müzikali Hannover'deki bir gecede de yaptık. İnsanların nasıl ağladığını gördüm. Çok etkilenmişlerdi. Biz mecburen durduk. Muharrem arkadaş araya girdi, biraz konuşma yaptı ve slogan attırdı. Sonra tekrar başladık."

Öcalan kaseti nasıl karşıladı?

Koma Berxwedan üyeleri, "Botan 87" kasetinin demosunu hazırlayınca Öcalan’a da gönderiyor. Öcalan’ın görüşünü almak istiyorlar. Xelîl Xemgîn, o dönemi de şöyle anlatıyor: "Biz kasetin demosunu gönderdik ve Başkan'ın cevabını bekliyorduk. Bir gün biz Neuss'tayız. Mizgîn arkadaş telefon açtı. Hepimizin Duisburg derneğine gelmemizi istedi. Biz de oraya gittik. Mizgîn bizi güler bir yüz ve moralle karşıladı. 'Ne oldu' dedik. 'Başkan bize selam göndermiş. Demiş ki: 'Çok iyi bir albüm hazırlamışsınız. En iyi şekilde dağıtımını yapın.' O zaman çok mutlu olduk."

 

 

Xelîl Xemgîn, şehit Mizgîn’i anlatıyor

Söyleşinin sonunda Xelîl Xemgîn'e Şehîd Mizgîn'i sorduk. Avrupa'da hangi çalışmaları yaptı? Nasıl bir kişiliği vardı? Şahadetinden nasıl etkilendi? Xelîl Xemgîn, şu cevabı veriyor: "Hevala Mizgîn ile 1985 yılının son günlerinde tanıştık. 1988 yılına kadar da beraber çalıştık. Mizgîn arkadaş Hunerkom ve Koma Berxwedan çalışmaları dışında siyasi çalışmalar da yaptı. Avrupa yönetiminde yer alıyordu. Kadın hareketinin cephesi YJWK'yi kuranlardan biridir. O dönem kurulan birçok örgütümüzün tüzük ve programını Mizgîn arkadaş kaleme aldı. PKK 3'üncü Kongresi'ne de katıldı. Hunerkom’un ve Avrupa örgütünün raporlarını da yazardı. Zaman zaman kitle içinde örgütlenme çalışmaları da yapardı.

Her sözü altın gibi

Mizgîn arkadaşın kişiliğini anlatacak olursam... İlk önce şunu söylemek isterim: Halen Mizgîn gibi bir arkadaşı arıyorum. Terbiyesi, marifeti, şahsiyeti, alçakgönüllülüğü, şirin diliyle insanı etkiliyordu. Bir arkadaş bana şöyle demişti: 'Bu arkadaş ne güzel konuşuyor. Ağzından çıkan her söz bir altın gibi.' Az konuşurdu ama duruşu ve diliyle mecburen onun etkisine girerdin. Ailelere gidip Mizgîn'i sormanızı isterim. Şaşırtıcı cevaplar alacaksınız. Aslında bu kurucu kadroların kişiliğidir. Sakine Cansız arkadaş da öyleydi. Örneğin Mizgîn arkadaş kiminle otursa mutlaka etkiliyordu. Bu onun duruşundan geliyor. 'Ben neyi temsil ediyorum?' sorusunun cevabıdır Mizgîn. 'Özgür, başarılı kadın kimdir' sorusunun cevabıdır. Duruşuyla, Kürt kadınının çığlığı oluyor ve 'Ben varım' der gibi duruyordu.

Üç yıl birlikte çalıştık. Benim için yoldaşlığın örneğidir. Dürüst, değerli bir yoldaşlığın. Her arkadaşımızın üzerinde emeği var. Belki en çok da benim üzerimde... Yaşadığım müddetçe o değere sadık kalmak ve layık olmak istiyorum. Hevalê Sefkan ve Hevalê Çiya'yı da saygıyla anıyorum. Çiya arkadaşın emeği de çoktur. Onlar bizim kutsal değerlerimizdir.

Zor günler…

Bir anımı da anlatmak istiyorum. Geçmişte bizim edebiyatımızın çoğu Türkçe'ydi. Toplantılarda da çoğu zaman Türkçe konuşuluyordu. 1986'da Essen'de Avrupa Konferansı oldu, 8 gün sürdü. Halen hatırlıyorum. Hep Türkçe konuşuldu. Mizgîn yanımda oturdu ve hepsini bana tercüme etti. Ben yoruldum, o yorulmadı. Biz kurum olarak katılmıştık. Konuşulanları anlamak istiyordum. Türkçe konuşulduğu için serzenişlerim de oldu. Mizgîn hep beni frenliyordu. Benim değerli yoldaşım hep serzenişlerime derman oldu. Mizgîn'in şahadetini bizim gazeteden öğrendim. Benim için zor bir süreçti. Sanki bir ağaç başıma düştü. Savaştır, içinde şahadet de var. Ama insan yine de çok etkileniyor. Mizgîn arkadaşla Warê Me Cenge, Lê Dayê Bese Menale, 28ê Adarê gibi stranlarda düet yaptık. Onlar benim için kutsal hatıralardır. Ölünceye kadar bu hatıralara sadık kalacağım."

 

* * *

"Botan 87" albümündeki stranlar

Koma Berxwedan'ın "Botan 87" isimli kasetinde Komutan Agit üzerine on stran söylendi. Stranların isimleri ve kimler tarafından yapıldığı şöyle:

Rêheval Egîd: Gotin: Mizgîn û Xelîl Xemgîn / Muzîk: Şehîd Sefkan

Hevalê Mi Egîdo: Gotin û Muzîk: Serdar

Hey Botan: Gotin û Muzîk: Xelîl Xemgîn

28ê Adarê: Gotin û Muzîk: Xelîl Xemgîn

Lê Dayê: Gotin û Muzîk: Xelîl Xemgîn

Zilma Neyaran: Gotin û Muzîk: Seyîdxan

Bijî Heval Egîd: Gotin: Seyîdxan / Muzîk: Elî Matur

Warê Me Cenge: Gotin: Mizgîn û Xelîl Xemgîn / Muzîk: Nizar Yûsiv

De Rakin: Gotin: Xelîl Xemgîn / Muzîk: Gelêrî

Hey Lo Lo Lawo: Gotin: Xelîl Xemgîn / Muzîk: Gelêrî

Not: Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın, "Halkımızın kahramanı ve çağdaş kılıcı" başlığıyla, Komutan Agit ile ilgili kaleme aldığı yazı Mayıs 1986 yılında Serxwebûn'un özel sayısında yayınlanmıştır.