• CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu’nun icralık borçlara yönelik ‘ödemeyin’ çağrısından 6 saat sonra açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, icralık 30 milyar tutarında borcunun silineceğini duyurdu.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, önceki gün saat 17.00'de Twitter hesabından yaptığı bir video paylaşımla AKP'nin uyguladığı faiz politikasını eleştirdi. Kılıçdaroğlu, bankaların yüzde 400 kar artışığı sağladığını, halkın ise sefaletle yüzleştiğini belirterek, sistemi şöyle izah etti: "Merkez Bankası ilan ettiği bu düşük faiz oranıyla bankalara kredi veriyor. Banka ucuza aldığını piyasa fiyatına satıyor. Peki sonuç? Bankalar için yüzde 400 kar artışı, sizler için sefalet. Erdoğan ekonomik olarak en savunmasız kitlenin, hayatta kalmak için kredi almak zorunda olan kitlenin son parasını da alıyor ve varsıllara veriyor. Ödeme şansı kalmayan insanların borçlarına bankalar ne yapıyor? Borçlarınızı varlık şirketlerine satıyorlar. Bu şirketler tefecidir, mafyadır. Karı yüzde 400 artmış o bankalar en garibanın borcunu tefeciye satıyor. Borçlarınız nedeniyle avukatlar tarafından aranacaksınız. Size, ailenize zarflar gönderecekler, tehdit edecekler. Bunlar çetedir, bunlar mafyadır, bunlar engerekler ve çıyanlardır. Bunlar aşınıza göz koyanlardır. Sakın ödemeyin. Seçimden sonra onlarla ben konuşacağım. Ödemeyin."

Açıklamanın hemen ardından

Kılıçdaroğlu’nun, varlık şirketlerine devredilen borçları ödememe çağrısından yaklaşık 6 saat kadar sonra, gece 23.00 sıralarında Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, icralık borçlara ilişkin yeni bir düzenlemeye gidileceğini duyurdu. Nebati, borçların önemli bir kısmının temel ihtiyaçlara tekabül eden elektrik, su, doğalgaz, telefon aboneliklerinden kaynaklandığını söyledi. Nebati, “Kamu maliyesine önemli bir yük getirmeden bu borçların tasfiyesini amaçlıyoruz. Bu borçlarda varlık yönetim şirketleri ve işletme hesabına göre defter tutan şirket veya kurumlar alacaklı tarafı oluşturuyor. Borçlular ise gerçek kişi. Vatandaşlar 30 milyar liraya yakın icra borç yükünden kurtulacak.”

5 milyon faturasını ödeyemiyor

CHP Genel Başkan Yardımcısı Akın, Hazine ve Maliye Bakanı Nebati’nin açıklamalarına tepki gösterdi. Akın, dün yaptığı yazılı açıklamada, "İktidar, yarattığı tahribatı itiraf etmek zorunda kalarak 5 milyon ailenin doğalgaz, elektrik ve su faturası kaynaklı borçlarından dolayı başlatılan icranın düşüleceğini açıkladı. Bu durum, Türkiye’de gizlenmek istense de enerji yoksulluğunun geldiği boyutu gözler önüne seriyor. Temel bir hak olan enerjiye erişim artık iktidarın yanlış politikaları ve art arda yapılan fahiş zamlarla Türkiye’de lüks haline geldi" dedi. 

2022 verileri gözleniyor

5 milyon ailenin faturasını ödeyemediği için icralık olmasının, iktidarın artık Türkiye’yi yönetemediğinin çok açık bir göstergesi olduğunu kaydeden Akın, şunları paylaştı: "2021'de yaklaşık 3,5 milyon abonenin elektriğinin kesilmesi, yaklaşık 1 milyon abonenin de doğalgazı kesilerek toplam 4,5 milyon aboneye enerji kesintisi uygulanmıştı. 2022'ye ilişkin veriler ise yıl başından bu yana gizleniyor. Milyonlarca vatandaşımız yalnızca 2022'de yapılan fahiş zamların ardından artan enflasyonla birlikte faturasını ödeyemez duruma geldi. İktidar, bu durumun görünür olmasını engellemek için yasaya aykırı bir şekilde bu verileri gizliyor. Nebati’nin faturalar dolayısıyla 5 milyon ailenin icralık olduğunu söylemesi mızrağın artık çuvala sığmadığını gösterdi. Başka bir deyişle; 5 milyon aile için hayata geçirileceği belirtilen söz konusu düzenleme aynı zamanda AKP yetkililerinin doğalgaz ve elektriğin ucuz olduğu söyleminin de tamamen bir aldatmaca olduğu ortaya çıkardı.”

 

Borç-faiz sarmalı devleşti

Dünya gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, Türkiye’nin faiz sarmalındaki dehşet tablosunu izah etti. Hazine’nin Ağustos 2021 iç borç anapara stokunun 1.2 trilyon, bu borç için ödenecek toplam faizin de 699 milyar lira olduğunu hatırlatan Aktaş, Ağustos 2022'de ise Hazine’nin iç borç anapara stokunun 1.7 trilyon, bu borç için ödenecek toplam faizin de 2.4 trilyon lira gibi uçuk bir rakama ulaştığını vurguladı. 

“İç borcun anaparası bir yılda yüzde 45 oranında 524 milyar lira artarken, bu borcun faiz yükünde ortaya çıkan yüzde 243 oranındaki 1.7 trilyonluk artışı nasıl izah edeceğiz? Veriler Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ait. Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi'nin iç borç yükü böylesine tuhaf kompozisyon değişikliğine uğrarken bunun sorgulanması gerekmiyor mu? Bu duruma niye gelindiğinin, iç borcun faiz yükünün niye böyle hızlı bir şekilde artmakta olduğunun hesabını kimse vermeyecek mi?” sorularını sıralayan Aktaş, dünkü yazısında şöyle izah etti: "Borç stokunun yapısı son bir yılda sınırlı bir değişiklik gösterdi. Özellikle TÜFE’ye endeksli kağıtların toplamdaki payı neredeyse aynı kaldı. Geçen yıl Temmuz'da yüzde 23.2 olan pay, bu yıl yüzde 23.4’e çıktı. Dövize endeksli kağıtların payındaki artış çok daha belirgin. Bu kağıtların toplam stokta geçen yıl Temmuz'da yüzde 25 olan payı, bu yıl yüzde 30.2’ye yükseldi. Geçen yıl Ağustos ayı başında ödeme projeksiyonu yapıyorsunuz. Dolar 8.50, yıllık enflasyon yüzde 18.95. Hesabınızı bu değerlere göre yapmanız gayet normal. Sonra bir şeyler oluyor, bir takım kararlar alınıyor; yani faiz indiriliyor ve dolar fırlıyor, enflasyon fırlıyor. Bu yıl Ağustos'a geliyorsunuz; dolar 18’e, enflasyon yüzde 80’e dayanmış. Dolayısıyla iç borç kompozisyonu son bir yılda çok fazla değişmemekle birlikte kur ve enflasyonun yükselmesi böyle bir sonuca yol açtı. 2012-2017 döneminde dövize endeksli iç borç hiç yoktu. 2018’de sembolik bir tutarla başlayan dövize endeksli borçlanma giderek arttı ve geldik Temmuz 2022’nin sonuna; artık Türkiye’nin iç borcunun yüzde 30.2’si döviz endeksli. Hem iç borcun üçte bire yakını dövize endeksli olacak hem de önümüzdeki yılların borç ödeme yükü artmayacak, mümkün mü? Dolayısıyla son dönemde faiz yükü olarak gördüğümüz tutar giderek daha hızlı bir şekilde büyüyecek. Eğer bir şekilde döviz artışını durdurur, hatta düşüş sağlayabilirsek, aynı şekilde enflasyonu da hızla geri çekebilirsek, durum lehimize değişir. Yoksa bu gidişatı önlemek mümkün olmayacak."

 

İki haftada 5 zam

Son 19 günde motorine yüzde 11,22, benzine ise yüzde 5,61 oranında zam yapıldı.Akaryakıt fiyatlarında artış devam ediyor. 6 Ağustos’ta fiyatı 20,13 TL olan benzin 21,26 TL’ye, motorin ise 23,44 TL’den 26,07 TL’ye yükseldi. Böylelikle son 19 günde benzine yüzde 5,61; motorine yüzde 11,22 zam geldi. Motorine 11 Ağustos'ta 82 kuruş, 18 Ağustos'ta 77 kuruş, 20 Ağustos'ta 1 lira 7 kuruş, 25 Ağustos’ta 95 kuruş zam geldi. Dün gece de  87 kuruş zam bekleniyordu. Böylece motorine iki haftada toplamda 4 lira 48 kuruş zam gelmiş oluyor.

 

Dolar/TL rekorunu tazeledi

Dolar/TL, dün öğle saatleri itibarıyla 2022 zirvesini yeniledi. 

Türk Lirası dolar karşısındaki kayıplarını üçüncü güne taşırken hisse senetleri Çarşamba günkü düşüş sonrasında hızlı toparlandı. Dolar/TL 18,17 üzerini test ederek 2022 yılının en yüksek seviyesini gördü. Dolar/TL, Salı ve Çarşamba günü de rekor kapanışa imza atmıştı. Haber hazırlanırken 18.17'den işlem görüyordu.

Bu seviyeye göre; TL'nin dolar karşısında keskin kayıplarının tekrar başladığı Nisan sonundan beri kaybı yüzde 18.1, yıl başından beri kaybı ise yüzde 27.3 oldu. Faiz indirimleri nedeniyle TL geçen yıl da yüzde 40'ın üzerinde değer kaybetmişti.