Ez gulê nadim malê dinê…

• Kürt müziğinin unutulmaz ismi Mihemed Şêxo'nun aramızdan ayrılışının 32. yıldönümü. Kürt müziğinde çok özgün bir yere sahip olan Mihemed Şêxo, bir ağanın, beyin veya elit kesimin dengbêji olmadı.

Kürt müziğinin unutulmaz ismi Mihemed Şêxo'nun aramızdan ayrılışının 32. yıldönümü. Kürt müziğinde çok özgün bir yere sahip olan Mihemed Şêxo, bir ağanın, beyin veya elit kesimin dengbêji olmadı. O, halkın, Kürt halk gerçekliğinin, Kürdistan'ın parçalanmışlığının acısının ve Kürt uluslaşmasının sanatçısı oldu.

Bütün parçalarındaki 'gül' imgesinde Kürdistan'ı nakşetmiştir. 'Bülbül' olarak da kendisini ve belki de yurtsever Kürt halkını resmetmiştir. Cegerxwîn'in 'Ay lê gulê' şiirini de bu duygularla besteler. Ve "Ez gulê nadim malê dinê/ Li ser gulê têm kuştinê (Üzerinde ölürüm ama gülü dünya malına değişmem" derken gerçek sanatçı tavrını ortaya koymuştur.

Mihemed Şêxo sanatını icra ederken özgürlüğü esas aldığı kadar özgünlüğü de esas aldı. Yenilikçiydi. Daha öğrencilik yıllarında bağlama çalmayı öğrenen Mihemed Şêxo, 1969 yılında sanatsal çalışmalarını genişletmek için Lübnan'a gitmeye karar verir. Beyrut'ta iki sene müzik dersi görür. Lübnan'daki çalışmaları ardından Irak'a geçen sanatçı, Bağdat'ta yayın yapan Bağdat Radyosu'nun Kürtçe bölümünde şarkılarını 'Bısk'ı ile sunar.

 

İlk albüm ‘Ay Gewrê’

1972 yılında Rojava Kürdistan'ına dönen Şêxo, burada 'Ay Gewrê' isimli ilk albümünü çıkarır. Baas rejimin baskıları dayanılmaz olunca Güney Kürdistan'a geçmek zorunda kalır.

O dönemde hemen hemen her Kürt yurtseverinin bir yüzünün dönük olduğu Peşmerge'ye katılır. Burada da sanatını icra eder. Fakat peşmergenin yenilgisi ve çekilmesinden sonra, O da peşmergelerle birlikte Doğu Kürdistan'a çekilmek zorunda kalır. Orada da baskı ve sansür peşini bırakmaz. Bir parçasında "Ey felek/ ji bo çi bextê me hoye/ Em bê dost û bê kesin" ifadesini kullandığı için soruşturma açılır.

Tahran radyosunda eserlerinde, 'Kürdistan' geçen yerlerin 'Gülistan' olarak değiştirilmesi şartıyla yayınlanması teklif edilir fakat o bunu kabul etmez. İran İslam rejimine muhalefetten idamla yargılanır. Bunun üzerine 11 yıllık sürgünün ardından  Qamişlo'ya döner.

 

Şehirli geleneğin öncüsü

Mihemed Şêxo, Kürt müziğinde şehirli geleneğin öncüsü olarak kabul edilir. Kendisinden önceki geleneksel damarla kendisinden sonraki günümüz müzisyenleri arasında önemli bir halka olmuştur. Cegerxwîn nasıl ki Kürt şiirini sofilikten kurtardıysa, Mihemed Şêxo da Kürt müziğini aşiret övgüsünden çıkartıp halka mal etmiştir.

51 yıllık kısa ömrüne toplam 14 albüm ve 4 sürgün sığdıran Mihemed Şêxo, 9 Mart 1989’da Qamişlo’da yaşama gözlerini yumdu. Cenazesinde yetmiş bin kişi toplanmış, halk ülkesi için büyük mücadele veren ozanını sahip çıkmıştı.

Ölümünün üzerinden 32 yıl geçmesine rağmen Şêxo’nun sesi bugün Rojava ve tüm Kürdistan’ın kentlerinde yankılanıyor. QAMİSLO