Ono’nun ‘Mülteci Teknesi’

• Göçmenler için sanatçıların yaratmak istedikleri duyarlılığa bir örnek de Yoko ono'nun 'Mülteci Teknesi.’ İlk olarak 1960'larda tasarlanan Yoko Ono'nun “Renk Ekle” serisi, insanları kolektif bir sanat eseri yaratma ve ona katılmaya davet ediyor.

Göçmenler için sanatçıların yaratmak istedikleri duyarlılığa bir örnek de Yoko ono'nun 'Mülteci Teknesi.’ İlk olarak 1960'larda tasarlanan Yoko Ono'nun “Renk Ekle” serisi, insanları kolektif bir sanat eseri yaratma ve ona katılmaya davet ediyor. Şu anda Londra'daki Tate Modern'de kurulu olan Renk Ekle (Mülteci Gemisi) ile Ono, günümüzün göç kriziyle ilgili olarak kolektif eylemin gücü hakkında düşünmemizi istiyor.

Önce ziyaretçilere mavi bir kalem veriliyor. Dayanışma, barış ya da azınlıklar için endişe mesajları yazmaları isteniyor. Zamanla mekan, düşünce ve fikirlerin uçsuz bucaksız mavi okyanusuna dönüşerek farklı bakış açılarının barındırıldığı bir kap haline geliyor.

Göçle empati istiyor

Ono hissettiklerini bizlere ulaştırmayı başaran az sayıda kamucu sanatçılardan. Kendisi bir mülteci olmasa da Ono, 1952'de Japonya'dan Amerika’ya göç etti ve Asyalı bir kadın olarak zorluklarla yüzleşti. Bu nedenle evlerini terk etmek zorunda kalanlarla empati kurmaya çalışıyor.

Ono, göç ve mülteci dramını, yaşanan acıyı kolektif sanatla duyurmak istediğini söylüyor ve ekliyor. "Tıpkı muhtemelen sizin de yaptığınız gibi, içinde çok sayıda insan bulunan tekneyi gördüğümde, bu duygu bana çarptı ve kalbimin atışını açıkça duydum, çarptı, çarptı, çarptı!"

The Guardian'a bu çarpıntı hakkında 2019'da yazdığı bir makalede hislerini, “ama aynı zamanda bunun bir sanatçı olarak benim için iyi bir konu olduğunu hemen düşündüm. İçimde hissettiğim bu duyguyu seyirciyle paylaşıp onları katılıma davet etmek istedim” diyor.

Renk ekle

Ono, katılmak isteyen herkese yer vererek halkın duygularını açıkça ifade etmesine olanak tanıyor. Bu yönüyle Renk Ekle (Mülteci Teknesi), Ono'nun “bu dünyayı paylaştığımız” ve dolayısıyla ona karşı bir sorumluluğumuz olduğuna olan inancının da tezahürü.

Yoko Ono’nun sergisi birkaç bölümden oluşuyor. 1966 tarihli 4 No'lu Filmi (Dipler) gibi en güçlü ve en çok konuşulan çalışmalarından bazıları gösteride yer alıyor. İnsanların arkalarının yanıp sönen görüntülerinin yer aldığı tartışmalı film, başlangıçta İngiltere'de yasaklanmıştı. İzleyicilerin vücudundaki kıyafetleri kesmeye davet edildiği, 1964'te beğenilen Cut Piece performansına da gönderme yapılıyor.

Ziyaretçiler sergideki çeşitli yaratıcı çalışmalara katılmaya davet ediliyor. Londra Dilek Ağaçları'nda insanlardan barış mesajlarını paylaşmaları isteniyor. “Mülteci Botu” için misafirlerden bembeyaz bir odaya umutlarını ve inançlarını resmetmeleri isteniyor. Bu zamanında enstalasyon, Ono'nun ilk kez 1960'larda tasarladığı bir serinin devamı ve onun siyasi konulara olan bağlılığını hatırlatıyor.

Londra'daki Tate Modern'deki sergisi Yoko Ono'nun kavramsal ve performans sanatçısı olarak çığır açan çalışmaları Yoko Ono: Music Of The Mind adı altında sergileniyor. Sergide katılımcı eserler, filmler, enstalasyonlar, müzik ve fotoğraf dahil olmak üzere Ono'nun 200'den fazla eseri sergileniyor. Sergi 1 Eylül 2024 tarihine kadar Tate Modern'de görülebilir. LONDRA